De term ‘hashtag’ klinkt zo ouderwets en staat zo ver af van de taal van sociale netwerken, dat ‘hashtag’ inmiddels vaak in het Italiaans wordt gebruikt om te verwijzen naar het alomtegenwoordige ‘#’. Maar van de hashtag is het hash-symbool/sleutel eigenlijk maar één onderdeel.
In het Italiaans heeft de # slechts één naam, zelfs een ietwat verouderde, maar in het Engels is de lijst met namen waaronder dit rastervormige symbool wordt genoemd erg lang. Net zo talrijk zijn de functies die het door de eeuwen heen heeft aangenomen in de Angelsaksische wereld en pas later in de rest van de wereld. De Britten noemen het een hasjsymbool (van crosshatch, het arceren met gekruiste segmenten), de Amerikanen het cijferteken of pondsteken, maar de technische term zou octothorpe zijn, waaraan een hele reeks onofficiële namen kan worden toegevoegd die naar de vorm verwijzen, zoals vierkant, raster, hek, crunch…
De geschiedenis van de namen waaronder het pondsteken is gedefinieerd, is ook de geschiedenis van de betekenissen die het van tijd tot tijd heeft aangenomen. De eerste is ongetwijfeld ‘pondsteken’.
Een meeteenheid
Het pound teken is niet ontstaan uit sociale netwerken of zelfs uit de telefoon. Nogmaals, de oorsprong ligt in het Latijn.
Het is onmogelijk om vast te stellen wanneer het symbool voor het eerst verscheen zoals we het nu kennen, maar het is bekend dat het is afgeleid van het Latijnse woord libra pondo, of ‘gewicht in ponden’ (in het Engels wordt pond gezegd, wat precies is afgeleid van pondo, gewicht), afgekort tot lb sinds de jaren 1300. Bij het transcriberen van de afkorting voegden de Engelsen een koppelteken toe om een samentrekking te symboliseren. In de 17e eeuw waren drukkers al begonnen met het produceren van beweegbare letters speciaal voor deze afkorting.
Waarschijnlijk is de evolutie van het pondsymbool tot het pondteken zoals we dat nu kennen terug te vinden in het handschrift. Hoewel het onduidelijk is wanneer de huidige conformatie officieel werd, lijkt het erop dat, steeds sneller geschetst, lb # werd.
Vandaar de naam, evenals het gebruik als maateenheid, van het pondteken. Een andere Amerikaanse gewoonte, het gebruik van # als equivalent van ‘number’, cijferteken, dat vandaag de dag nog steeds gebruikelijk is als equivalent van de afkorting ‘No.’ of ‘№’, komt ook voort uit deze functie.
Een obscure sleutel (en naam)
Hoewel onbekend bij de meerderheid van de bevolking, en in ieder geval nauwelijks gebruikt, is de technische term voor de # in het Engels octothorpe. Waar komt zo’n absurd en moeilijk uit te spreken woord vandaan?
Het is in de jaren zestig in de kantoren van Bell Laboratories, het nog steeds beroemde telecommunicatiebedrijf dat de eerste telefoons produceerde. Onderzoekers passen het toetsenbord van de telefoon aan om meer functies toe te voegen. Aan weerszijden van de nul worden twee nieuwe toetsen toegevoegd waaraan symbolen moeten worden toegewezen. Na wat onderzoek en vallen en opstaan valt de keuze op de asterisk en het hashteken, die tot de ASCII-conventie behoren en al bekend zijn bij veel gebruikers. Het was daarom noodzakelijk om een naam te geven aan de symbolen, in het bijzonder aan de #, die, in Amerika het pondsteken genoemd, verward zou kunnen worden met het symbool van de Engelse munteenheid, ook wel de pond genoemd. Zo ontstond het woord octothorpe, bestaande uit het voorvoegsel octo- om de acht punten van het symbool aan te geven en een tweede term waarvan de oorsprong minder duidelijk is en die aanleiding heeft gegeven tot een reeks anekdotes. De meest geaccepteerde theorie is dat het is afgeleid van de Olympische atleet Jim Thorpe, wiens medailles hem werden afgenomen omdat hij als professioneel basketballer speelde. Het lijkt er zelfs op dat de werknemer die de naam koos een fan van hem was.
Het hashteken op het telefoontoetsenbord was bedoeld om bepaalde specifieke commando’s te geven, maar bleef, net als de naam octothorpe, grotendeels ongebruikt door de gemiddelde gebruiker. Hoewel het geen echte betekenis had, werd de hashtag bekend bij het grote publiek.
Roem
Chris Messina, erkend als de uitvinder van de hashtag, geeft de # een echte rol.
Chris Messina, een expert op het gebied van sociale netwerken en digitale manieren van interactie, stelde voor dat Twitter hashtags zou gaan gebruiken om discussies te groeperen, categoriseren en indexeren, door het gebruik van een woord voorafgegaan door een #. Eigenlijk bestonden hashtags toen al, en ze verschenen voor het eerst op het internet in Internet Relay Chat (IRC), een netwerk waar gebruikers konden communiceren binnen kanalen, geïdentificeerd door een hashtag die hun onderwerp bepaalde. Binnen deze gemeenschap werd de naam hashtag bedacht.
Messina’s voorstel werd aanvankelijk niet enthousiast ontvangen door de oprichters van Twitter, die het een te ‘nerdy’ interactie vonden. Toch begonnen hashtags binnen Twitter te circuleren en aan populariteit te winnen. In 2008, tijdens zijn verkiezingscampagne, lanceerde Obama de hashtag #askobama. Het jaar daarop reageerde Twitter en implementeerde een hyperlinkfunctie in hashtags, zodat tweets met een specifieke hashtag konden worden opgezocht. Op dit punt explodeerde het gebruik van hashtags door gebruikers in de volgende drie jaar, waarbij ze ook op YouTube, Tumblr, Linkedin, Instagram en Facebook terechtkwamen.
Het hoeft geen betoog dat hashtags een compleet nieuwe manier van communiceren hebben gecreëerd, vooral op het gebied van marketing.
Net als wat er gebeurde met andere symbolen [link artikel over de @], is met de geboorte van hashtags de # herrezen en een ultra-herkenbaar en betekenisvol teken geworden voor het grote publiek. Net als bij de @ was de keuze voor de # voor Messina het gevolg van de wens om een symbool te gebruiken dat al in omloop was, in plaats van iets nieuws uit te vinden, wat ten koste zou zijn gegaan van de begrijpelijkheid en de kans om te worden overgenomen.
Omringd door technologie die zich steeds sneller ontwikkelt en voortdurend onze manieren van interactie en gedrag verandert, wie weet welke andere glyph, achtergelaten om stof te verzamelen op onze toetsenborden voor onze ogen, weer tot leven zal komen en deel zal gaan uitmaken van ons dagelijks leven.
Bronnen: Keith Houston. “Shady Characters: Het geheime leven van leestekens, symbolen en andere typografische tekens (2013).