Massimo Vignelli was een Italiaanse grafisch ontwerper die het grootste deel van zijn leven in New York woonde. Hij werd geboren in Milaan in 1931, studeerde architectuur en werkte daarna en diversifieerde in de designwereld: grafiek, meubilair, interieurontwerp, inrichting.
Design is één was zijn motto – en dat van zijn vrouw Lella, met wie hij zijn hele leven heeft samengewerkt. Of het nu ging om visuele identiteit, een uithangbord, een stoel of een beker, voor de Vignellis waren de onderwerpen en de aanpak hetzelfde. Ze ontwierpen met dezelfde nauwgezetheid, consistentie en aandacht voor functie.
De Canon van Vignelli, succes publiceren op het web
In 2010 publiceerde Vignelli de Vignelli Canon[1], een klein boek dat gratis werd verspreid op zijn website en waarin zijn ideeën over design worden uiteengezet. Het boek is verdeeld in twee delen. In het eerste deel wordt gesproken over de immateriële elementen die nodig zijn voor het succes van een grafisch ontwerpproject, zoals semantiek, syntactiek, tijdloosheid, verantwoordelijkheid, discipline en toepasselijkheid. In het tweede deel de tastbare elementen, met een aantal praktische voorbeelden. Het laat zien hoe je een kooi opbouwt, kleuren gebruikt, een tekst beheert. De meeste voorbeelden komen uit projecten die Vignelli tijdens zijn lange carrière heeft gerealiseerd.
Volgens Vignelli staat het zoeken naar betekenis voorop. De zoektocht naar betekenis stelt je in staat om de aard van het project beter te begrijpen en de meest geschikte en passende richting te vinden.
Een ontwerp moet niet alleen ‘betekenis’ hebben, het moet ook syntactisch correct zijn. Het moet de taal van het ontwerp correct spreken en de juiste woorden gebruiken, wat in grafische vormgeving de kooi, de lettertypen, de tekst en de afbeeldingen zijn. Het moet alles samenhangend maken, de elementen met elkaar in verband brengen.
Als we ontwerpen maken die rijk zijn aan betekenis, syntactisch correct, maar niet erg begrijpelijk, dan werken we niet op de juiste manier. Het is allemaal nutteloos. “Wat er ook gedaan wordt, als het niet begrepen wordt, is het verloren communicatie, verspilde moeite”.
Vignelli’s werk – enkele interessante voorbeelden van zijn vaardigheden
Vignelli’s eerste samenwerkingen waren met architectenbureaus. In Venetië gaf hij les in industrieel ontwerp aan de IUAV, waar hij had gestudeerd maar niet was afgestudeerd. De posters voor het Piccolo Teatro in Milaan zijn een van Vignelli’s eerste belangrijke werken, begin jaren 1960. Het waren posters met alleen tekst, waarbij het informatie-element overheerste (de titel van de opera, de datum, de cast), in tegenstelling tot wat er in die tijd gangbaar was.
In die jaren ontwierp Vignelli ook de uitgeverij Biblioteca Sansoni en enkele posters voor Pirelli en de Biënnale van Venetië. Samen met Bob Noorda richtte hij de Unimark studio op en ontwierp hij een redactionele serie voor Feltrinelli.
Hij ontwierp de bewegwijzering voor de New Yorkse metro. In 1972 ontwierp hij ook de metrokaart, een van zijn beroemdste werken. Een kaart die alleen bestond uit gekleurde lijnen en stippen, zonder geografische verwijzingen, zoals alle metrokaarten tegenwoordig zijn. De handleiding voor de bewegwijzering van de New Yorkse metro werd een paar jaar geleden herdrukt door Standards Manual.
Hij ontwierp de bewegwijzering voor de New Yorkse metro. In 1972 ontwierp hij ook de metrokaart, een van zijn beroemdste werken. Een kaart die alleen bestond uit gekleurde lijnen en stippen, zonder geografische verwijzingen, zoals alle metrokaarten tegenwoordig zijn. De handleiding voor de bewegwijzering van de New Yorkse metro werd een paar jaar geleden herdrukt door Standards Manual.
Vignelli scheidde zich toen af van Unimark en ging verder met zijn eigen studio. Hij ontwierp de branding en verpakkingen voor het warenhuis Bloomingdale’s. Net als veel andere werken van Vignelli werden de enveloppen en dozen van Bloomingdale’s iconisch, kleurrijk en merkloos.
Het merk werd alleen aangebracht op het plakband waarmee de doos werd omwikkeld, om te verdwijnen zodra de doos werd geopend. Wanneer Vignelli over dit project praat, heeft hij het over de balans die gevonden moet worden tussen identiteit en diversiteit. Als je je alleen tussen de twee uitersten beweegt, loop je het risico saai of zonder identiteit te worden. Te veel identiteit zorgt voor redundantie, te veel diversiteit voor fragmentatie. Beide situaties helpen een merk niet om memorabel te worden in de ogen van een gebruiker/klant.
Een leven gewijd aan design
Vignelli’s leven was gewijd aan design. Veel van zijn werk is iconisch geworden. Zijn werk was zo invloedrijk dat David Lasker, een autoriteit op het gebied van design, ooit zei:
“Praktisch iedereen die in de westerse wereld leeft, zal op een bepaald moment in zijn dag een van Vignelli’s werken tegenkomen.”[2]
2] Vignelli heeft ook voor veel Italiaanse klanten gewerkt, Benetton, Cinzano, Lancia, Poltrona Frau, Ducati, de Italiaanse Staatsspoorwegen (waarvoor hij bewegwijzering ontwierp). Over iconische werken gesproken, we herinneren ons ook de branding en de interviewstoel voor Tg2.
Vignelli’s toewijding aan design leidde ertoe dat hij zelfs zijn eigen begrafenis tot in de kleinste details ontwierp – zoals het tijdschrift Quartz meldde. Van de opstelling van de stoelen tot zijn urn. Een urn die in de Sint-Pieterskerk staat, waarvoor hij en zijn vrouw in de jaren 1970 het interieur ontwierpen.
Michael Bierut, een van de belangrijkste hedendaagse grafisch ontwerpers en partner in de Pentagram studio, werkte lange tijd samen met Vignelli. In een artikel in Design Observer, geschreven kort na Vignelli’s dood (in 2014), vertelt hij over zijn ervaring met de Italiaanse grafisch ontwerper. Bierut dacht dat hij 18 maanden zou blijven om iets nieuws te leren, maar bleef 10 jaar. Hij schrijft:
“Het was Massimo die me een van de eenvoudigste dingen ter wereld leerde: dat als je goed werk levert, je meer goed werk te doen krijgt, en omgekeerd slecht werk meer slecht werk oplevert. Het klinkt eenvoudig, maar het is verbazingwekkend hoe gemakkelijk het is om dit te vergeten in de loop van een leven van pragmatisme en compromissen. De enige manier om goed werk te leveren is gewoon goed werk leveren. Massimo heeft goed werk geleverd.”
Een ‘totaalontwerper
Vignelli was een totaalontwerper. Hij ontwierp alles, op meerdere gebieden in de designwereld. Hij ontwierp posters, tijdschriften, kranten, boeken, stoelen, fauteuils, merken, kerken, tentoonstellingen, wijnetiketten[3]. Hij ontwierp een modulair systeem voor het drukken van pamfletten en brochures voor Amerikaanse nationale parken. De Amerikaanse nationale parken tellen er meer dan 400 en ontvangen elk jaar bijna 300 miljoen bezoekers. Een project dat vandaag de dag nog steeds een enorme hoeveelheid drukwerk vereist.
In 1977 ontwierp Vignelli het Unigrid systeem voor de National Park Service. Een modulair rastersysteem gebaseerd op een A2 dat het mogelijk maakte om brochures in tien basisformaten te maken en een consistente en herkenbare structuur te behouden, met aanzienlijke besparingen in druk en productie.
Een project dat Vignelli’s denken en zijn benadering van design samenvat. Een tijdloos project (het Unigrid systeem wordt vandaag de dag nog steeds gebruikt), waarin zijn idee van grafisch ontwerp gebaseerd op de organisatie van informatie volledig tot uiting komt. Een ‘verantwoord’ ontwerp, een andere immateriële waarde van Canon:
“Als ontwerpers hebben we drie niveaus van verantwoordelijkheid:
De eerste tegenover onszelf en de integriteit van het project in al zijn details.
De tweede tegenover onze klanten, om het probleem op de meest economische en efficiënte manier op te lossen.
De derde tegenover de maatschappij, de consument, de gebruiker van het uiteindelijke ontwerp.”
Voor meer informatie
In dit artikel hebben we verslag gedaan van een klein deel van Vignelli’s werk. Voor meer informatie verwijs ik naar zijn boek Design: Vignelli, een verzameling werken van 1954 tot 2014, de documentaire Design is One en het Instagram account van het Vignelli Center.
Het Vignelli Center bevindt zich in het Rochester Institute of Technology in New York en huisvest het archief van al het werk van Lella en Massimo Vignelli. In het Vignelli Center kun je dingen vinden zoals deze: de verpakkingsstudies die Unimark in 1973 maakte voor McDonald’s (die nooit in productie gingen)
Andere koppelingen
- Massimo Vignelli, Ontwerpcultuur
- Timeless by design, New York Times Magazine
- Vignelli Gala bij de Architectural League, Pentagram
- I.P. Massimo Vignelli, een van de grootste ontwerpers van de 20e eeuw, Fast Company
- Als je het niet kunt vinden, ontwerp het dan zelf, Doppiozero
- Merkenmuseum
- Interview op YouTube door het kanaal Design speaks Italian
[1] De Canon van Vignelli is gratis beschikbaar in het Engels, in PDF-formaat, en tegen betaling in het Italiaans, in gedrukte vorm.
[2] De dood van Massimo Vignelli, groot ontwerper, door Emily Langer – Washington Post (artikel vertaald door Il Post)
[3] In deze YouTube video vertelt Vignelli over het ontwerp van de Feudi di San Gregorio wijnetiketten.